AFGANİSTAN

Afganistan’da kimler yaşıyor? Ülkenin etnik ve kültürel mozaiği nasıl?

© AP Photo

Afganistan'daki etnik çeşitlilik, bir yüzyıldan fazla bir süredir bu ülkedeki siyasetin ve çatışmanın belirleyici faktörü olurken, Taliban’ın önderliğindeki yeni hükümetin kuruluşunda yine önemli rol oynaması bekleniyor.

Nüfusu 40 milyonu bulan ve farklılıkların ciddi bir parçalanmaya yol açtığı Afganistan’da hiçbir etnik grup mutlak çoğunluğa sahip değil. Peki Afganistan’da kimler yaşıyor ve bu ülkenin etnik mozaiği nasıl şekilleniyor?

Peştunlar

Afganistan’da etnik nüfusun çoğunluğunu Peştunlar oluşturuyor ve bu halkın toplam nüfusun içindeki payı yüzde 40.

Taliban, ‘yüzlerce’ savaşçısını kontrolü sağlayamadığı Kabil'in kuzeydoğusundaki Pencşir’e gönderdi

Putin: Mülteci kılığında yanı başımızda Afgan militan istemiyoruz

Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesindan sonra Afganistan'dan kaç kişi tahliye edildi?

Çoğu Müslüman Sünni Peştunlar, Peştuca dilini konuşuyor. 18. yüzyıldan bu yana devleti ve orduyu bu grup kontrol ediyor.

1996 ve 2001 döneminin ardından ikinci kez Afganistan’ı kontrol eden Taliban’ın içinde de Peştunlar çoğunlukta. Daha önce ABD tarafından desteklenen hükümetlerin devlet başkanlığı görevinde bulunan Hamid Karzai ve Eşref Gani, bu etnik gruptan.

Pakistan sınırından İran sınırına kadar olan bölgede Peştunlar yaşıyor. Peştunlar, kendilerini siyasi, ekonomik ve kültürel olarak marjinal gören diğer etnik grupların sürekli tepkisini çekiyor.

Tacikler

İkinci önemli etnik grup Tacikler nüfusun dörtte birini oluşturuyor, bu grup Farsça konuşuyor. Bu etnik grup genelde kuzeyde, batıda Herat vilayetinde ve Taliban’a karşı şu anda en büyük savaşın verildiği Pencşir Vadisi'nde yaşıyor.

Pencşir Vadisi, 1980’li yıllarda eski Sovyetler Birliği askerlerine karşı en fazla direncin gösterildiği yer olarak biliniyor.

Sovyet işgaline karşı direnen Pencşirli ünlü Afgan komutan Ahmed Şah Mesud'un oğlu Ahmed Mesud, Pencşir vilayetinde oluşturulan yerel grupların başında Taliban’a karşı hala savaşı sürdürüyor.

Tacik asıllı Ahmed Şah Mesud, 9 Eylül 2001’de El Kaide tarafından bir saldırı sonucu hayatını kaybetmişti. Tacik kökenli Burhaneddin Rabbani, 1992 ila 1996 yılları arasında Taliban Kabil’de kontrolü sağlamadan önce Afganistan Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

Eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Taliban ile sürdürülen müzakereleri yürüten Abdullah Abdullah, etnik olarak Peştun ve Tacik kökenli. Ancak, Tacik kimliğinin daha ağır bastığı biliniyor.

Hazaralar

Hazaralar, nüfusun yüzde 10’unu teşkil ediyor. Köken olarak Orta Asya’dan gelen bu grup Farsça lehçesi konuşuyor. Mezhep olarak Şii olan bu grubun üyeleri, özellikle Taliban’ın uzun dönem baskılarına hedef oldu.

Hazarlar, IŞİD’in de hedefindeydi.

Özbekler

Kuzeyde Özbekistan sınırında yaşayan Özbekler de bu ülkede nüfusun yüzde 10’unu oluşturuyor. Müslüman Sünni bu grubun Özbekistan ve Türkiye ile güçlü kültürel bağları bulunuyor.

Taliban’a karşı savaşan komutan Raşid Dostum, Özbek kökenli.

Diğer etnik gruplar

Türkmenler, Kırgızlar, Kazaklar, Berüçlüler ve Nuristaniler sayıları az da olsa ülkedeki diğer etnik grupları oluşturuyor.

Kaynak Euronews

Ek kaynaklar • AFP