Milli Eğitim Bakanlığı Yaygın Eğitim Kurumları yönetmeliğinin 4. Maddesindeki tanıma göre halk eğitimi; “Örgün eğitim sistemine hiç girmemiş ya da herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademelerden çıkmış bireylere gerekli bilgi, beceri ve davranışları kazandırmak için örgün eğitimin yanında veya dışında onların; ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişmelerini sağlayıcı nitelikte, çeşitli süre ve düzeylerde hayat boyu yapılan eğitim-öğretim-üretim rehberlik ve uygulama faaliyetlerinin tümüdür”.
Genel başlıklar altında; Okuma-yazma öğretmek, Ulusal bütünleşmeye yönelik herkesin düşüncesini, kişiliğini ve yeteneklerini geliştirici biçimde eğitim çalışmaları yapmak; Ulusal ve Geleneksel kültür değerlerinin korunması, Toplu yaşama, dayanışma, yardımlaşma, birlikte çalışma ve örgütlenmeye yönelik alışkanlıklar kazandırmak; Çeşitli mesleklerde çalışmakta olanların hizmet içinde ve mesleklerinde gelişmeleri için gerekli bilgi ve becerilerini sağlamak; Genel anlamda toplumun, Eğitim, Sosyal ve kültürel anlamda gelişimini sağlamada katkılar sunmaktır.
Bu hizmetler; Öğretmenin yeterli olmadığı durumlarda Usta Öğreticiler çalıştırılarak karşılanmaktadır. Yeni liberal dönemde dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de eğitim harcamalarının çok önemli bir kısmını oluşturan personel giderlerinin düşürülmesi temel politika olarak benimsenmiştir. Böylelikle var olan öğretmen açığı, yüksek maliyetli olan atamalar yerine sözleşmeli öğretmen, kadrosuz usta öğretici, vekil ve ücretli öğretmen ile kapatılmaya çalışılmaktadır. Bu da Milli Eğitim Bakanlığı’nda (M.E.B.) esnek istihdam uygulamalarını arttırmıştır.
Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı Halk Eğitim Merkezlerinde kısmi zamanlı çalışan yaklaşık 98000 Kadrosuz Usta Öğretici Devlet Memurları Kanununda belirtilen sorumlulukları yerine getirmekle birlikte emeklerinin karşılığı olan sosyal haklardan mahrum kalmaktadır.
Geçici personel olarak istihdam edilen Kadrosuz Usta Öğreticiler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından memur veya sözleşmeli olarak kabul edilmemekte; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından ise işçi olarak sayılmamaktadır. Bu durum; statüsü belli olmayan, iş güvencesinden yoksun, hiçbir özlük hakkına sahip olmayan, ücretleri resmi tatiller, bayramlar, doğum izinlerinde, vb. günlerde kesintiye uğrayan, aldıkları ücret asgari ücretin bile altında olan, sosyal güvenceleri olmayan eğitim emekçisi sınıfının oluşmasına yol açmıştır. Lakin son Yargıtay kararına göre usta öğreticilerin memur statüsünde çalıştıkları tescil edilmiştir. Memur sendikalarına üye olma çalışmaları başlamıştır. Bu da usta öğreticilerin statü kazanımlarında çok önemli bir adımdır.
Aynı görevde çalışan Kadrolu Usta Öğreticiler 657 sayılı kanunun tanıdığı tüm haklardan yararlanırken, kadrosuz olarak çalışan Usta Öğreticilerin hiçbir hakka sahip olmaması, aynı hizmeti gören kamu görevlileri arasında hizmet karşılık biçimleri bakımından farklılıklar oluşturarak eşitsizliğe neden olmakta ve çalışma barışını bozmaktadır. Kadrosuz Usta Öğreticiler kurumlarına 20-25 sene hizmet etmelerine rağmen kıdem tazminatı alamamakta; emeklerine rağmen kurs onayları yenilenmezse işsiz kalmakta (Bu Durum Özellikle Pandemi Döneminde Süreklilik Arz Etmiştir), işsizlik sigortasından da faydalanamamaktadırlar.
Meslek Eğitimcileri Usta Öğreticiler Federasyonu Yönetim Kurulu Eğitim Kurul Başkanı
Mersin Usta Öğreticiler Başkanı Fatma Danacı, Halk Eğitimi Merkezlerinde çalışan usta öğreticilerin tamamı aylık 160 saat derse girmemektedir. Ortalama girilen ders haftalık 30 saat, aylık 120 saat civarındadır ve ele geçen ücret 2022 yılında % 41,69’luk bir artışla ve her beş saat için bir saat ilave uygulaması ile 5740 tl’ ye çıkartılmıştır ki, bu da şu anki şartlarda geçinilebilecek bir ücret değildir ve asgari ücret kadardır. Kaldı ki, bundan sonraki süreçte haftada 30 saatin altında çalışanlar asgari ücret altında kalacaktır. Bunu düzeltmenin bir yolu bir saat karşılığı 140 olan göstergenin 200 olarak güncellenmesi gerekmektedir ki yoksulluk sınırı üstünde bir ücret alabilelim.
Usta Öğretici puanlama sisteminde yapılan değişiklik ile Usta Öğreticilerin hizmet süreleri 10 yıl ile sınırlandırılmıştır. Bu durum 25 yıl hizmet veren Usta Öğreticilerin mağduriyetine sebep olmaktadır. Yıl sayısı 360 güne bölünerek toplamı 10 puan ile sınırlandırılmaktadır. Bu maddenin gözden geçirilerek, her eğitim öğretim yılına 1 (Bir ) puan verilerek yeniden düzenlenmesi gerekir. Ayrıca antrenörlük belgesine de puanlama siteminde yer verilmesi gerekmektedir.
Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü yönetmeliğinde Usta Öğreticinin bir yıl içerisinde çalışma süresi 11 ay ile sınırlandırılmıştır. Bu süre havuz sistemi bir ay sürmekte göreve başlama da bir ay sürmekte iki ay boşa gitmektedir. Toplam çalışılan süre ise 10 ayı geçmemektedir. Bunun düzeltilerek hizmete ara vermeden 12 ay çalışma süresi olması için yönetmeliğin gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Kadrosuz Usta Öğreticilerimizin yaşadığı sıkıntıları gidermek ve hizmetlerinin karşılığı olan özlük haklarının tesis edilmesini sağlamak için, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı Halk Eğitim Merkezlerinde, Milli Eğitim Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığınca müştereken belirtilen memur kadrolarına veya 4B sözleşmeli kadrolarına atanmaları zaruriyeti oluşmuştur.