Uyku, beyin hücrelerinin, vücut sisteminin düzenli çalışmasını sağlayabilmesi için gerekli olan yaşamsal bir faz. İyi bir uykunun başlıca ölçüsü kişinin sabah dinç uyanması ve kendisini gün içinde zinde hissetmesi. Uyku bozukluklarının toplumda sık görüldüğünü belirten Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ferah Ece, sorunun solunum düzensizliklerine yol açtığını, bunun da kişinin gece boyunca bazen kısmi bazen de tamamen uyanmasına sebep olduğunu söyledi. Ece, "Bu yarı ya da tam uyanıklık durumları hastanın derin ve kesintisiz uyumasını engeller ve uykunun kalitesini bozar. Uyku apnesi sendromunda ise uyku sırasında solunum belli süre durur. Tedavi edilmezse yüksek tansiyon, kalp krizi, inme, depresyona neden olur" dedi.
Horlamanın solunum durmaları ile birlikte olduğu klinik tabloya obstrüktif uyku-apne sendromu dendiğini hatırlatan Prof. Ece, uyku apne sendromunun belirtilerini şöyle sıraladı:
• Çok gürültülü horlama,
• Uykudan boğulma hissi ile uyanma,
• Yorgunluk,
• Uygunsuz yerlerde uykuya dalma (İşte, sinemada, tiyatroda ya da araba kullanırken),
• Konsantrasyonda güçlük,
• Unutkanlık,
• Sabah görülen baş ağrısı ve bulantı,
• Sinirlilik,
• Depresyon,
• Cinsel istekte azalma,
• Erkeklerde impotans (iktidarsızlık), kadınlarda adet düzensizlikleri,
• Gece boyunca sık idrara çıkma ya da yatağı ıslatma.
SORUNUN TESPİTİNDE UYKU TESTİ KULLANILIYOR
Polisomnografi denen, tüm gece boyunca devam eden uyku testi ile uyku apnesi sendromu teşhis ediliyor. Bu test süresince hasta tüm gece uyku laboratuvarında uyuyor. Prof. Ece, uyku testi ile ilgili şu bilgileri veriyor:
"Beynimizin farklı bölümleri uykuyu kontrol eder ve uykuya dalış, yüzeysel uyku, derin uyku ve rüya uykusu (REM uykusu) gibi değişik uyku evrelerinin oluşmasını sağlar. Beyin ve vücudun değişik aktivitelerini ölçerek kişilerin hangi uyku evresinde uyumakta olduğunu saptamak mümkün. Uyku testi süresince vücutta uykuda devam eden aktiviteler (beyin dalgaları, kas hareketleri, göz hareketleri, ağız ve burundan solunum, horlama, kalp hızı ve bacak hareketleri) elektrot denilen, cilde yapıştırılan küçük metal diskler ile kaydedilir. Göğüs duvarına ve karnın etrafına takılan kemerler solunum çabası hakkında bilgi verir. Kandaki oksijen düzeyi parmağa takılan bir alıcı ile sürekli ölçülür, bir video kamera aracılığı ile de uyku süresince görüntü kaydedilir. Uyku testinden sonra göğüs hastalıkları doktoru kayıtları inceleyip yorumlayarak herhangi bir hastalığın var olup olmadığını raporlar."
RAHAT BİR UYKU İÇİN...
Kilo verin: Kilo verince uyku sırasındaki solunum düzelecek ve uyku daha dinlendirici olacak, gündüz uykululuk hali azalacak.
Alkol ve uyku ilaçlarından kaçının: Yatmadan en az dört saat önce alkol alımı kesilmeli. Alkol solunumu baskılayarak uykuda solunum durmalarının sıklığını ve ağırlığını artırır. Alkol ve uyku ilaçları, kas gevşetici, anksiyete önleyici, ağrı kesici gibi ilaçlar, üst solunum yolu kaslarında gevşemeye yol açıp hava yolu tıkanmasına neden olabilir.
Sigarayı bırakın: Sigaranın neden olduğu tahrişin, horlama ve apne ağırlığını arttırdığı düşünülüyor. Sigaranın bırakılması uykuda solunumun düzelmesinde çok etkili oluyor.
Sırt üstü yatmayın: Sırt üstü yatma, boyun ve boğazdaki yumuşak dokuların arkaya doğru kaymasına ve hava yolunun daralmasına ya da tam tıkanmasına yol açar. Hastanın sırtına yerleştirilecek yastıkçıklar veya pijamasının arkasına dikilecek bir cebe yerleştirilen tenis topu hastanın sırt üstü yatmasını engelleyebilir.
OBSTRÜKTİF UYKU-APNE SENDROMU NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ferah Ece, hastalığın tedavisinde izlenen yolu ise şöyle anlattı:
Devamlı Pozitif Hava Yolu Basıncı (CPAP): Ağız ve burun etrafına silikondan yapılmış bir maske yerleştiriliyor. CPAP cihazından çıkan basınçlı hava, uyku sırasında burundan boğaza doğru iletiliyor. Böylece üst solunum yolu uyku boyunca açık kalıyor.
Cerrahi Müdahale: Uvulopalatofaringoplasti (UPPP) olarak bilinen cerrahi teknikle, boğaz arkasındaki hava yolunu tıkayan fazla yapılar blok halinde çıkarılıyor.
Radyofrekans: Bu yolla yapılan operasyonlar, yeni bir teknik kullanılarak boğaz ve dil kökü yumuşak dokularına alterne elektrik uygulanarak gerçekleştiriliyor.
Ağız İçi Cihazlar: Dili ya da alt çeneyi öne çeken cihazlarla uyku apne sendromlu hastalarda hava yolunun açık tutulması sağlanıyor.