Yangınları uçak bombaları söndürebilirmi?

Konunun uzmanına sorduk, Orman yangınları uçak bombaları ile söndürülebilir mi? Uçakla yangın söndürme hangi aşamada.

TÜBİTAK SAGE Müdürü Gürcan Okumuş konuya açıklık ve bilgilendirme yaptı.

Eş zamanlı başlayan, bizleri üzüntüye boğan ve içimizi yakan orman yangınlarında modifiye uçak bombalarının kullanılabilirliği konusunda çok fazla soru geliyor. Konu hakkında bir akış ile biraz bilgi paylaşalım.

Kapalı alan yangınlarında etkinlik gösteren “yangın topu” ifade edilen ürünler hem yurtiçi hem de yurt dışında geliştirilmiş ve etkin olarak kullanılmaktadır. İnternette "fireball" olarak da aratma yapılırsa çok örnek görebilirsiniz.

Hatta bu konuda çalışan bazı yerli firmalarımızın, bu ürünlerin ihracatını yapacak seviyede başarılı çalışmaları bulunmaktadır. Bir örnek: Orman yangınlarında uçaktan atılacak yangın bombaları ile etkinlik sağlanabilir mi konusunda @SageTubitak olarak 2 yıl öncesinden bazı incelemeler ve analizler yapmaya başladık. Yangın söndürme firmaları ile görüşmelerimiz oldu ve devam ediyor.

Alttaki resimdeki ürünü sunan arkadaş ile de temasımız oldu. Ancak orman yangını gibi çok geniş bölgeye yayılan açık alan yangınlarında etkinlik sağlamak çok fazla zorluk içeriyor. İstenen olgunluk seviyesinde açık alanda bomba ile etkinlik gösteren bir kimyasal henüz yok.

Orman yangınları geniş ve açık alanda yayıldığı için kullanılacak kimyasalın etkinliği sınırlı. Geniş alana yayılması için kullanılacak patlayıcı da söndürme kimyasalına olumsuz etki yapacaktır. Analizler fayda sağlamaktan öte yangının yayılma hızını artırabileceğini gösteriyor

Ayrıca atılacak bombanın blast etkisi, anlık olarak yangını baskılasa da hava şartlarının etkisi ile yangın hızla eski gücüne kavuşacaktır. Ayrıca bombanın blast etkisi yangına karadan müdahale eden itfaiye personeli için de risk oluşturabilecektir.

Bu konuda literatürü de takip ediyoruz ve dünyada da orman yangınlarında kullanılan bir hava yer bombası örneği bulunmadığını söyleyebiliriz. Sadece bazı denemeler var ki daha sonra paylaşacağım.

Bir ara çok gündem olan, İsveç Hava Kuvvetlerinin medyaya yansıyan haber linkini burada paylaşmış olayım. Ama etkin bir sonuç yok. Yine bir makalede geçtiğimiz yıllarda Amerikayı kasıp kavuran yangınlarda da uçak bombaların kullanılması gündeme gelmişti. B-1 bombalama uçağının kullanılmasını önerenler olmuştu. O da başka bir araştırma konusu.

Amerika, Kanada, Avustralya gibi çok geniş orman alanlarına sahip ülkelerin de kullanıma girmiş bir ürünü yok. Sonuç olarak ne dünyada ne de Türkiye’de kısa vadede orman yangınlarına uçak bombası ile müdahale edecek etkin bir çözüm gözükmüyor. Ama TÜBİTAK SAGE olarak biz bu konuda araştırma çalışmalarımıza devam ediyoruz, edeceğiz. @SageTubitak

Bu vesile ile büyük özveriyle yangınlara müdahale eden başta Orman Bakanlığı personeli olmak üzere herkese şükranlarımızı sunuyor, vefat eden çalışan ve vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet diliyoruz.

Gürcan Okumuş